Brüt takas, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından bir takım kriterlere göre belirlenen ve belli başlı hisse senetlerinin takas işlemlerinde kullanılması kararlaştırılan bir çeşit tedbir uygulamasıdır.
Brüt Takas işlemi, SPK ile Borsa İstanbul, MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.) ve Takasbank (İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.) işbirliğinde gerçekleştirilir. Bu birlikteliğin aldığı kararlar neticesinde, yatırımcıyı korumak adına yapılan çalışmalar çerçevesinde Brüt Takas uygulaması hisse senedi piyasalarında zaman zaman uygulanmaktadır. Bu işleme göre Sermaye Piyasası Kurulu, gerekli hallerde BİST çatısı altında işlem görmekte olan ve yine SPK tarafından belirlenen hisseler için süresi belli olan veya belirsiz olan Brüt Takas uygulamasını devreye alır. Peki, Brüt Takas ne anlama gelir? Neden uygulanır? Ne kadar sürer?
Başlıklar
Brüt Takas Ne Anlama Gelir?
Brüt Takas işlemi, hisse senedi piyasalarında oluşabilecek ani ve spekülatif işlemlerin önlenmesi amacı ile uygulanmaktadır. Buna göre, herhangi bir şekilde hisse senedi ile ilgili spekülatif fiyat ve yüklü hisse senedi miktarı hareketi yaşanacağı algısı var ise ya da algıdan da öte, böyle bir durum yaşanıyorsa, SPK tarafından belirlenen belli başlı hisseler bu kapsama alınır. Spekülasyonlardan etkilenmemesi adına bu kapsama alınan hisse senetlerinin alım ve satım işlemleri kısıtlamaya uğrar. Bu sayede ani gelişen ataklardan etkilenmesi de önlenmiş olur.
Bir hisse senedinin brüt takasa girmiş olması, genellikle ani dalgalanmalar sonrasında ortaya çıkar. Bu tür durumlarda hisse senedi almak isteyen yatırımcı, telefon ile ya da şahsen emir vermek sureti ile hisse senedi satın alabilir. Bir hissenin brüt takas kapsamına alınması için SPK karar verici tek mecradır. SPK, brüt takas için belirlenecek olan süreyi de yine kendi kararları çerçevesinde belirlemektedir.
Hisse Neden Brüt Takasa Alınır?
Sermaye Piyasası Kurulu, BİST (Borsa İstanbul) çatısı altında işlem görmekte olan hisselerin denetimi ve yatırımcının korunmasından sorumludur. Hisse senedi piyasasında bulunan risklerin azaltılması ve gerektiği takdirde önlem alınması amacı ile uygulamaya koyulan Brüt takas uygulaması, BİST üzerinde işlem gören tüm hisse senetleri için olağan dışı bir fiyat ya da hareket görülmesi halinde devreye girer. Bu sayede alım ve satım emirlerine kısıtlama getirmek, nakit dâhilinde olmayan işlemlere izin verilmemesi gibi kavramlar, ilgili hisse senetlerine tedbir uygulandığı anlamına gelir.
SPK, brüt takas uygulaması ile ilgili olarak yapay fiyat ve piyasa oluşturma teşebbüsüne yönelik bir tedbir işlemi olduğunu, yine kendi resmi internet adresi üzerinden duyurmaktadır. Bu gibi hallerde açık bir şekilde suç işlediği tespit eden manipülatif ve spekülatif yatırımcıların belirlenmesi, hisse senedinden tamamen bağımsız olarak, ilgili kişilere yasak uygulanacağı ve haklarında işlem yapılacağı anlamına da gelmektedir.
Brüt Takas İşleminin Sonuçları
Borsa İstanbul çatısı altında işlem gören hisse senetlerinde brüt takas uygulaması oluşması halinde, bu işlem sonrasında ilgili hisseler için aynı gün ve kalan seans aralıkların alım-satım işlemi gerçekleştirilemez. Brüt takas kapsamında yer alan herhangi bir hisse senedi, yalnızca nakit karşılığında satın alınabilir. Bu kısıtlanma sebebi ile yatırımcının ani dalgalanmalar karşısında çaresiz kalması engellenirken, yeni alış emirleri için nakit kullanım unsurunun olması, hisse için gerçekleşecek spekülatif fiyat düşüşlerinin ve artışlarının da önüne geçer.
Hisse senedi piyasalarında yatırımcının dikkat etmesi gereken bir diğer nokta ise brüt takas uygulaması kapsamında hissenin değil, günlük işlemlerin yasaklanması söz konusudur. Elbette bu işlem aralığı ve süreci SPK nezdinde süresiz olarak ya da belirli süreli olarak da belirlenebilir. Ancak, yatırımcı kararları söz konusu olduğunda, yatırım yapmaya engel bir durum oluşturmaz.
Brüt Takas Uygulaması Ne Kadar Sürer?
Sermaye Piyasası Kurulu, bir hisse senedi için brüt takas uygulaması kapsamına alındığı ile ilgili duyuru yapmaktadır. Brüt takasa giren hisse senetleri için başlangıç ve bitiş tarihleri de bu duyurularda yer alır. Eğer bu aşamada bir süre bilgisi belirtilmedi ise hisse senedinin brüt takas kapsamında kalacağı süre, ikinci bir duyuruya kadar belirsizliğini koruyabilir. Süresiz olarak nitelendirilen bu kapsam nezdinde, gün içi işlemler doğrudan gerçekleştirilemez ve nakit koşulu ile telefonla ya da şahsen başvuru yolu ile alım-satıma açık kalır. Brüt takasa giren hisse senetleri hakkında daha ayrıntılı bilgiler için https://anlikdoviz.co/makale/brut-takas-nedir.html adresini ziyaret edebilirsiniz.
Bir yanıt yazın