Siyasi sebeplerle iniş ve çıkışların sıklıkla yaşandığı ve dış politikaya bağlı olarak önemli fiyatlamaların yaşandığı günlerden geçiyoruz. Yatırımcılarda ülkemizde en çok kullanılmakta olan döviz birimi olan dolar kuru hakkında merak edilen detayları sormaktalar. Bu yazımız içerisinde dolar neden yükselir ve neden düşer? Dolar kurunu etkileyen gelişmeler nelerdir gibi soruların cevaplarını vermeye çalışacağız
Dolar Neden Yükselir Ve Düşer?
Dolar neden yükselir ve düşer? Sorusuna ayrı ayrı cevap vermek yerine, birbirine bağlantılı olarak cevap vermek daha mantıklı ve kısa olacaktır.
Hizmet ve mal piyasalarında ürünün değeri için en önemli etkilerden birisi, arz ve talep meselesidir. Aynı durum finans piyasaları için de geçerli olup, Amerika’nın para birimi olan dolara karşı arz ve talepte, Amerika dışındaki ülkelerde doların yükselmesi ve düşmesine neden olabilmektedir. Bugün uluslararası piyasalara baktığımızda ülkeler arasındaki birçok ürün ve hizmetin dolar üzerinden yapılması nedeniyle, siyasi konularında etkisiyle doların yerel para birimi karşısında değer kazandığı ya da kaybettiği görülmektedir.
Dolara Karşı Arz Ve Talep Neye Göre Azalıp Artar?
Dolara karşı arz ve talebin neye göre azalıp arttığı konusunda fikir sahibi olursak, temel olarak doların neden düşüp yükseldiği hakkında da bilgi sahibi olabiliriz. Dolar kuruna olan talebi etkileyen bir çok faktör vardır. Arz ise Abd merkez bankası Fed’e bağlıdır. Fed’in para politikaları sonucunda dolara olan talepte değişiklik göstermektedir.
Siyasi ve ekonomik kriz beklentileri
Bir ülkede siyasi ya da ekonomik kriz beklentisi varsa, o ülkede dolara karşı talep daha fazla olmaktadır. Bu talep neticesinde dolar fiyatları da artarak para birimi karşısında büyük değer kazanmaktadır. Aslında o ülkede dolara olan talepten çok kendi ülke para biriminin değersizleşmesi işlemi yaşanmaktadır. Yani örneğin Türkiye’de bir karışıklık yaşandığında TL değeri düşüşe geçmektdir. Bu nedenle de sadece dolar kuru değil tüm döviz kurları Türk Lirasına karşı üstünlük kurmaktadır.
FED Faiz Kararının Dolar Kuruna Etkisi
Abd Merkez Bankası FED’in almış olduğu faiz kararları, doların artmasında ya da yükselmesinde, belirleyici faktörlerden birisidir. Fed’in para politikalarının sonucu olarak dolara olan ilginin artması ve düşmesi ihtimallerini değerlendirmiştik. Eğer ki Fed faiz indiriyor ise bu durumda Abd Dolarına olan talebin azalması yönünde olacaktır. Peki ama neden ? Fed faizleri indirince dolar neden düşüyor ? Bunu kısa bir örnekle açıklayalım;
Yatırımcı Abd’de faizler yüksek olduğu dönemde farklı bir araca yatırım yapmak yerine parasını faize yatırıyor. Ancak bir süre sonra faiz oranları düşüyor ve artık parasını faizde tutarsa eskisinden daha az getiri elde edeceğini görüyor. Bu nedenle parasını dolar olarak faizde tutmak yerine, ya başka bir para birimine çeviriyor ya da altın gibi değerli metallerden birine yatırım yapıyor. Yani bu durumda dolara karşı diğer para birimleri ve altın değer kazaıyor.
İşte yukarıda ki örnekte de belirttiğimiz üzere Fed’in faiz indirmesi sonucunda yaşanan süreç bu şekildedir. Fed faiz indirirse dolar ne olur ? Fed faiz indirirse altın ne olur gibi soruların detaylı açıklamasına buradan ulaşabilirsiniz.
Fed’in faiz arttırdığı durumlarda da dolar kurunda artış yaşanma sebebi de aynı şekildedir. Bu kez yatırımcı daha yüksek faiz veren ve güvenli bir liman olarak görülebilecek Abd para birimine geçiş yapacak ve parasını faize yatıracaktır. Bu da dolar kuruna olan talebin artması anlamını taşıyacağı için doların yükselişi kaçınılmaz olacaktır. Yine Fed’in faiz arttırması ile ilgili detaylara bu sayfadan ulaşabilirsiniz.
Kredi Veren Kuruluşlarla Ülkenin İlişkisi
IMF ya da farklı kredi veren kuruluşlar ile ülkenin ilişkisi, doların az da olsa artmasında yada düşmesinde etkilidir. Dolar yüksek olduğu bir ülkenin kredi kuruluşlarından kredi tahsis etmesi, doların düşmesine neden olacaktır. Ancak buradan kesinlikle çok mecbur kalmadıkça bu kuruluşlardan kredi alınması gibi bir durum çıkarılmamalıdır. Aksi halde çekilecek kredi uzun vadede ülkenin daha fazla zora girmesine neden olacaktır.
Enflasyon Baskısının Kura Etkileri
Doların artmasındaki en önemli etkenlerden birisi, ülkedeki enflasyon baskısıdır. Enflasyonu yüksek olan ülkelerde vatandaş yerel para birimine olan güvenini kaybederek, başta dolar olmak üzere Euro gibi dünya genelinde geçerliliği olan para birimlerine yönelecektir. Bu yönelme yine dolarda artışa neden olmaktadır.
Merkez Bankası Bağımsızlığı
Büyük ya da ekonomisi küçük hiçbir ülkede, merkez bankalarının gerçek anlamda tam olarak bağımsız olduğunu söylemek mümkün değildir. Bir ülkede merkez bankası bağımsızlığı ne kadar yüksekse, o ülkeye döviz girişinde artış olacağı için, dolarda düşüş meydana gelecektir.
Kredi Derecelendirme Kuruluşları Not ve Görünümleri
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için Kredi Derecelendirme Kuruluşları tarafından verilen notlar ve değerlendirmeler oldukça önemlidir. Çünkü bu derecelendirme kuruluşlarına bağımlı olarak çalışan yatırım firmaları bulunmaktadır. Belli bir not üzerine çıkıldığında bu yabancı yatırım fonları o ülke hisse senetlerinden alım yapmaya başlarlar. Bu nedenle o ülke para birimi değer kazanmaya başlar. Ancak belirli bir not altına inildiğinde ise bu yatırım fonları o ülkeyi ziyaret etmez. O ülkede daha önceden edindiği pozisyonları da bir süre sonra çıkacağı için bu durum döviz kurları ve dolayısı ile de doların yükselişini sağlar.
Gelişmekte olan ülkeler için yabancı yatırım fonları oldukça önemlidir. Yabancı fonları ülkeye çekmek için hem Türkiye hem de başka ülkeler bir çok farklı çalışma yürütmektedir. Ancak bu fonların dikkat ettiği hususlar arasında olan kredi derecelendirme notları ciddi bir tercih sebebi olmaktadır. Bu nedenle ülkelerin bu tür yabancı kaynaklı sermaye akışında yer edinebilmesi için ekonomisini iyiye götürmesi ve bunu kredi notu ile de tescil ettirmesi gerekir.
Savaş Ve Darbe
İç savaş, ülkeler arası savaş ya da ülkede darbe veya darbe girişiminin bulunması, döviz kurlarında olduğu gibi dolarda da artışa neden olmaktadır.
Kısacası yukarıda bahsedilenler gibi ülkenin önemli durumlarda etkilenmeden normal olarak seyretmesi doların düşmesine, aksi bir seyir ise yükselmesine neden olmaktadır.
Tüm banka, kredi ve ekonomi haberleri için, Bankamatic.com
Bir yanıt yazın